Vergeet controle, ga voor chaos
In deze tijd waarin alles met elkaar verbonden is en de wereld steeds sneller lijkt te draaien, proberen we ons vast te klampen aan voorspelbaarheid. "Chaos geeft nieuwe signalen, grote kans dat daar een doorbraak tussen zit.”
Het Amphia ziekenhuis zit met een probleem. Door de vergrijzing neemt het aantal patiënten toe, terwijl het aantal zorgmedewerkers de komende jaren juist terugloopt. Maar het heeft zichzelf zo vastgezet met regels dat het niet van zijn pad af kan, het moét door op de uitgestippelde weg. Maar, daar liggen geen oplossingen voor het probleem. Die weg loopt zelfs dood.
Het Amphia is niet de enige die maar één kant op denkt te kunnen, ziet Nick Wilschut. Hij ziet het overal om zich heen: Ook het Albert Schweitzer ziekenhuis klopte met zo’n zelfde wicked problem aan bij hem en zijn klasgenoten Communicatie, Multimedia en Design (CMD) bij Avans Hogeschool. Dit ziekenhuis kampte met een wachtrij met mensen met mentale problemen. Het wilde externe professionals inhuren om de wachtrij te verkorten, maar besloot het niet te doen, want dan zou het niet aansprakelijk gesteld kunnen worden. Of ja, dat kon wel, maar dat zou te veel geld kosten. Dat het op de lange termijn juist geld zou besparen veranderde er niks aan, dat gaf op korte termijn een te grote error. Oftewel, ook dit ziekenhuis moest op zijn vastgestelde, doodlopende pad blijven. “We stampen maar door,” ziet Wilschut, “we zijn ervan overtuigd dat we die ene lijn moeten volgen. Maar zo zetten we onszelf vast.”
Trek het los met chaos
En niet alleen in het bedrijfs- en maatschappelijke veld hoor, ook ons dagelijkse leven gaat volgens een vast, voorspelbaar patroon, constateert Wilschut: “We moeten veel geld verdienen, werken daar steeds harder voor, we roepen dat we het zo druk hebben met onze bomvolle agenda’s en vervolgens geven we ons zuurverdiende geld uit aan een therapeut om tot rust te komen.”
We zitten op dat ene pad en kunnen er niet vanaf, denken we. Op zich begrijpelijk, de wereld is chaotisch. In deze tijd waarin alles met elkaar verbonden is en de wereld steeds sneller lijkt te draaien, proberen we ons vast te klampen aan voorspelbaarheid. “Tot we imploderen en stuk gaan,” aldus Wilschut.
Inmiddels stagiair bij het UrbanLivingLab Breda dacht Wilschut verder na. Hoe kon hij mensen stil laten staan en ze laten inzien dat ze wel degelijk meerdere opties hebben, dat ze niet dat ene vastgelegde pad hoeven te volgen? Vanuit de D van zijn studie, Design, wist hij: als het lukt om uit je box te komen, dán kom je bij interessante dingen. “Geen idee wat er gebeurt als je gaat klooien, maar het leidt ergens toe. Je krijgt chaos. Chaos geeft nieuwe signalen, grote kans dat daar een doorbraak tussen zit.”
Geluid zet je stil
Klooien dus. En chaos creëren. Op zijn kamer begon Wilschut met zijn gitaar, want waarom zou je niet starten met iets wat dichtbij je staat. Al klooiend ontdekte hij de kracht van audio op ons bewustzijn. Dat je al je zintuigen kunt afsluiten, behalve je gehoor. En dat als hij de aandacht van mensen wilde, als hij wilde dat mensen even stil zouden staan op die weg die vastligt, hij ze met audio moest bereiken. Juist audio bleek een heel sterk instrument om frictie op te roepen en daarna het gesprek aan te gaan, ontdekte hij met zijn geklooi.
Zo kwam hij uit bij de audio-installatie die hij ontwierp ‘The beauty of chaos’. In deze installatie krijgen mensen een koptelefoon op met een aaneenschakeling van geluiden. Terwijl ze luisteren krijgen ze de opdracht om op papier te tekenen wat ze horen; een vogel, superman, een vliegtuig. Ze tekenen allemaal ongeveer hetzelfde, weet Wilschut. Maar er is iets mee, vertellen ze als hij daarna met ze in gesprek gaat. Het leek wel alsof ze in een loop zaten, alsof ze continu in rondjes draaiden. Wat deed dat met ze? Toen gingen de ogen open. “Voor sommige deelnemers was het een wake up call,” zegt Wilschut, “ze stonden stil bij de patronen waarin ze vastzaten, de rondjes die ze met zichzelf aan het draaien waren.” En daarmee was zijn doel bereikt. Zonder dat Wilschut de boodschap opdrong, want dan luisteren mensen niet. “Je kunt mensen wel een boodschap meegeven, maar het is veel krachtiger als ze zelf gaan nadenken,” vindt Wilschut. “Ze moeten er zelf achter komen, zodat ze ook zelf iets kunnen veranderen.”
Momenteel werkt Nick mee in het project het Zelfbewuste Huis. Daar doet hij ook onderzoek met geluid. Hij is net begonnen. Een grote chaos dus.
